Nguồn: lược trích từ bài viết đăng trên trang web của Tổng cục Thống kê (ngày 19/02/2014)

Phân biệt Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân đầu người và thu nhập bình quân đầu người của tỉnh

      Đây là 2 chỉ tiêu trong Tổng số 350 chỉ tiêu thống kê quốc gia do Ngành Thống kê công bố. Hai chỉ tiêu thống kê này được sử dụng ngày càng nhiều trong việc đánh giá thực trạng kinh tế - xã hội, mức sống của dân cư. Tuy nhiên, do một số người sử dụng thông tin thống kê chưa nắm bắt được đầy đủ mục đích, ý nghĩa, khái niệm và phương pháp tính... nên trong khi sử dụng đã bị nhầm lẫn giữa 2 chỉ tiêu này.

Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân đầu người (Thường gọi là GRDP bình quân đầu người)

      Để tính được chỉ tiêu này Cục Thống kê phải tính được chỉ tiêu Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP). GRDP là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp quan trọng, phản ánh “toàn bộ kết quả cuối cùng của các hoạt động sản xuất của tất cả các đơn vị thường trú trong nền kinh tế của tỉnh trong một thời kỳ nhất định (thường là 1 năm); phản ánh các mối quan hệ trong quá trình sản xuất, phân phối thu nhập, sử dụng cuối cùng sản phẩm hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế địa phương”.

      Tổng sản phẩm trên địa bàn theo giá thực tế thường được dùng để nghiên cứu về cơ cấu và sự biến động về cơ cấu kinh tế theo các ngành, các nhóm ngành, theo loại hình kinh tế, mối quan hệ giữa kết quả sản xuất với phần huy động vào ngân sách nhà nước và phúc lợi xã hội; Tổng sản phẩm trên địa bàn theo giá so sánh dùng để đánh giá tốc độ tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế địa phương, của các ngành, các loại hình, các khu vực, nghiên cứu sự thay đổi về khối lượng hàng hóa và dịch vụ mới được tạo ra theo thời gian.

Dưới các góc độ khác nhau, Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) mang ý nghĩa và nội dung khác nhau:

(1) Xét về góc độ sử dụng (chi tiêu): GRDP là tổng cầu của nền kinh tế bao gồm: Tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình, tiêu dùng cuối cùng của các Cơ quan, tích luỹ tài sản và chênh lệch xuất nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ

(2) Xét về góc độ thu nhập, GRDP gồm: thu nhập của người lao động, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định dùng cho sản xuất và giá trị thặng dư sản xuất trong kỳ;

(3) Xét về góc độ sản xuất: GRDP bằng giá trị sản xuất trừ đi chi phí trung gian cộng thuế sản xuất trừ trợ cấp sản xuất (nếu có).

Từ các góc độ khác nhau, GRDP được tính theo ba phương pháp khác nhau (Phương pháp sản xuất, phương pháp sử dụng cuối cùng và phương pháp thu nhập)

 Tổng sản phẩm trên địa bàn bình quân đầu người (GRDP bình quân đầu người) là một trong những chỉ tiêu thống kê kinh tế tổng hợp quan trọng phản ánh kết quả sản xuất tính bình quân đầu người trong một năm. GRDP bình quân đầu người còn là chỉ tiêu được dùng để đánh giá sự phát triển kinh tế theo thời gian và so sánh quốc tế.

Còn Tổng sản phẩm trên địa bàn bình quân đầu người 1 năm (Ngành Thống kê công bố theo quy định) được tính bằng cách chia Tổng sản phẩm trên địa bàn trong năm cho dân số trung bình trong năm tương ứng. Tổng sản phẩm trên địa bàn bình quân đầu người có thể tính theo giá thực tế, tính theo nội tệ hoặc ngoại tệ (bằng USD theo tỷ giá hối đoái thực tế hoặc tỷ giá sức mua tương đương); cũng có thể tính theo giá so sánh để tính tốc độ tăng.

Công thức tính:

Thu nhập bình quân đầu người

Thu nhập bình quân đầu người là chỉ tiêu kinh tế - xã hội quan trọng phản ánh “mức thu nhập và cơ cấu thu nhập của các tầng lớp dân cư”. Chỉ tiêu này dùng để đánh giá mức sống, phân hóa giàu nghèo, tính tỷ lệ nghèo làm cơ sở cho hoạch định chính sách nhằm nâng cao mức sống của nhân dân, xóa đói, giảm nghèo.

Thu nhập của hộ là toàn bộ số tiền và giá trị của hiện vật sau khi trừ chi phí sản xuất mà hộ và các thành viên của hộ nhận được trong 1 thời kỳ nhất định (thường là 1 năm). Thu nhập của hộ bao gồm:

(1)   Thu từ tiền công, tiền lương;

(2)   Thu từ sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản (sau khi đã trừ đi chi phí sản xuất và thuế sản xuất);

(3)   Thu từ sản xuất ngành nghề phi nông, lâm nghiệp và thủy sản (sau khi đã trừ đi chi phí sản xuất và thuế sản xuất);

(4)   Thu khác được tính vào thu nhập như do biếu, mừng, lãi tiết kiệm…

Các khoản thu không được tính vào thu nhập gồm rút tiền gửi tiết kiệm, thu nợ, thu bán tài sản, vay nợ, tạm ứng và các khoản chuyển nhượng vốn nhận được do liên doanh, liên kết trong sản xuất kinh doanh …

Thu nhập bình quân đầu người 1 tháng (Ngành Thống kê công bố theo quy định) được tính bằng cách chia tổng số thu nhập của hộ dân cư cho số nhân khẩu của hộ và chia cho 12 tháng.

Muốn tính Thu nhập bình quân đầu người 1 năm ta lấy thu nhập bình quân đầu người 1 tháng nhân với 12 tháng.

Giống và khác nhau giữa GDP bình quân đầu người và Thu nhập bình quân đầu người

Chỉ tiêu thu nhập gồm 4 khoản nêu trên thì 3 khoản (1), (2) và (3) cũng được tính trong GRDP, tương ứng với chỉ tiêu thu nhập của người lao động và thu nhập hỗn hợp. Khoản (4) là phần thu nhập từ sở hữu và thu chuyển nhượng không được tính trong chỉ tiêu GRDP.

Chỉ tiêu GRDP bình quân đầu người còn khác chỉ tiêu thu nhập bình quân đầu người ở điểm trong GRDP ngoài khoản (1), (2), (3) của thu nhập, còn bao gồm thuế sản phẩm, khấu hao tài sản cố định và thặng dư sản xuất (phần này do doanh nghiệp và nhà nước nắm giữ).

GRDP bình quân đầu người và thu nhập bình quân đầu người sẽ khác nhau, khi sử dụng các chỉ tiêu này chúng ta cần phân biệt, tránh nhầm lẫn, phạm vi của GRDP và thu nhập có những phần trùng nhau như thu của người lao động (thu từ sản xuất), nhưng không bao gồm thuế sản xuất (thu của nhà nước) và khấu hao tài sản cố định, thặng dư sản xuất (thu của doanh nghiệp) nhưng lại bao gồm phần thu nhập sở hữu và chuyển nhượng hiện hành. Mối quan hệ giữa GRDP và thu nhập của hộ gia đình được thể hiện ở sơ đồ dưới đây:

Số liệu về GDP, GRDP bình quân đầu người và thu nhập bình quân đầu người của cả nước, Lâm Đồng giai đoạn 2006-2012 thể hiện ở bảng sau:

Ghi chú:

- Tổng sản phẩm trong nước: gọi là GDP

- Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố: gọi là GRDP

- Thu nhập bình quân đầu người: Theo cuộc điều tra Khảo sát Mức sống gia đình năm 2006, 2008, 2010 và 2012.